Champhai Kahrawt Branch YMA Chanchinbu * Volume XIX * Issue No.11 * Dated 14.3.2010





Article :
Hmeichhiate leh Dan
- H. Lalremruati, Advocate
          India ram mai bakah ram hnufual zawkah te chuan hmeichhia te an dah hniam em em a. Hengte avang hian hmeichhia te humhalh na dan te pawh roreltuten an siam hial a ni. Hmeichhia te hi mipa aia chak lo zawk leh derdep zawk kan ni a, dimdawi leh duat te pawh kan ngai em em. Chutiang a nih laia, enhniam leh tihduhdah a awm chu hmeichhiate tan chuan rapthlak tak a ni. Hmanlai te phei chuan India ramah naupang kumtlinglo a pasal neihtir a hluar em em a, thiltha lo tak a ni a. He thil an hman lar em em hi roreltute chuan tihbo an tum hle a, tunlai chuan hman ang tak khan kumtlinglo nupui pasal inneih tir hi India ram ah pawh a lar ta lo. Hmun thenkhatah chuan an la ti tho awm e. Sati an tih mai lar em em, Hindu ho in an lo practice thin, an pasal te an thih a, an nupui te an pasal thi ta te ruala hal hlum ve mai na dan an lo neih thin te pawh tihbo a lo ni ta.
          India Danpui a Article 15-na chuan hmeichhia leh mipa nih vanga inthliarhranna awm a khap tlat a. Hmeichhia leh naupang te tan a bika humhalhna siam a phalsak nghe nghe a ni.
          Article 16 ah chuan hnathawhna chungchangah pawh mipa leh hmeichhia inthliarhranna awm thei a khap tlat a ni.
          Article 42 ah chuan ‘nau neite chhawmdawlna sawrkarin a ngaihtuah tur a ni’ tih te a tel a.
          Article 23 ah chuan nawhchi inzawrh luih tir a khap tlat bawk a. Heng te hi kan Danpui ber a, langsar taka hmeichhia te humhalhna leh hamthatna a dah te a ni a. Heng bakah hian thil tam tak pawh a inphum tel teuh a ni. India Danpui a Article-te hi a kalhzawng leh pawisa lo zawnga mi in thil a tih chuan dan hmangin Court ah khin theih a ni.
          India Danpui in a sawi bakah hian Indian Penal Code pawhin hmeichhiate humhalhna dan hrang hrang a nei a, chungte chu: -
1. India ramah chuan inneih thuam chhawm a lar em em a. India ram ril zawkah te chuan Dowry Death tih te a tam em em a. Hetiang a thuamchhawm vanga buaina a lo awm a, hmeichhia in thihna rinhlelh awm tak, a pasal leh a pasala chhungte atanga sawisakna vang emawa a tawk a nih chuan, thiltisualtu te chu section 304B IPC hmanga kum sarih aia tlem lo bakah dam chhung a tantir thlenga hrem theih a ni.
2. Hmeichhia naupai, a nun chhanhim na atana a naupai tih tlak a ngai a nih loh chuan, a phalna leh remtih lohna a a naupai tih tlak luih sak a nih chuan section 313 IPC hmanga kum 10 thleng tan theihna a hrem theih a ni.
3. S. 354 IPC ah chuan hmeichhia te hminghliau zawnga beihna chi reng reng chu kum 2 thleng tan leh pawisa chawitir a hrem theih a ni.
4. S. 372 leh S. 373 ah te chuan nawhchizuar tur a kumtlinglo hralh leh zawrh a khap tlat a. Hengte hi hmeichhia te ah a hluar hle a. Heng section hmangte hian hmeichhia kumtlinglo te pawhin in humhim na a awm tih i hrereng ang u.
(Chhunzawm zel tur)